Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün başkanı Ebu Hüseyin el-Kureyşi’nin MİT’in 29 Nisan’da Suriye’nin kuzeyinde düzenlediği operasyonda öldürüldüğünü söyledi. El-Kureyşi 30 Kasım 2022’de, selefi Ebu Hasan el-Haşimi el-Kureyşi’nin vefatının akabinde örgütün yeni önderi ilan edilmişti.
IŞİD şimdi önderlerinin mevtini doğrulamadı.
Ancak Erdoğan’ın açıklamasından kısa müddet evvel Suriye’de muhalefet yanlısı haber kaynakları, Türkiye’nin desteklediği Suriye Ulusal Ordusu (SMO) ile işbirliği içinde Halep’teki Cenderes ilçesinde IŞİD’in üst seviye yetkilisini amaç alan bir operasyon düzenlediğini bildirmişti.
Mesajlaşma uygulaması Telegram üzerinde yayın yapan Suriye odaklı kimi haber kaynakları, şüphelinin kendisini havaya uçurduğunu yazmıştı.
IŞİD, önder vefatları yahut bölgesel başarısızlıklarla ilgili ana akım medya kanallarında yayımlanan haberler hakkında çabucak yorum yapmıyor.
Örgütün çevrim içi destekçileri, kümeyle ilgili hassas haberleri, IŞİD’in resmi medya kuruluşları aracılığıyla duyurulmadığı sürece paylaşmama yahut tartışmama istikametindeki buyruklarına ekseriyetle bağlı kalıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eylül ayında “IŞİD’in bir üst seviye yöneticisinin” Türkiye’de yakalandığını açıklamıştı. Birtakım basın kuruluşları bu kişinin IŞİD’in o periyottaki başkanı Ebu el-Hasan el-Haşimi el-Kureyşi olduğunu bildirmişti.
Anadolu Ajansı’na nazaran Erdoğan, Eylül ayında yaptığı açıklamada şunları söylemişti:
“Emniyet Genel Müdürlüğü ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve MİT Başkanlığı, DEAŞ terör örgütüne yönelik kıymetli bir operasyona daha imza attı ve DEAŞ’ın en değerli üst seviye yöneticileri ortasında bulunan ‘Abu Zeyd/Üstad Zeyd’ kod isimli Bashar Hattab Ghazal Al Sumaidai isimli terörist Türkiye’de yakalandı. Bu terörist, DEAŞ terör örgütü önderi Ebubekir el-Bağdadi ve ondan sonraki önderi Abdullah Kardaş’ın öldürülmesinden sonra örgüt içerisinde en değerli üst seviye yöneticilerden biriydi.“
Ancak El-Hasan’ın Kasım sonunda öldürüldüğünün bildirilmesiyle Türkiye’de yakalandığı istikametindeki argümanlar yalanlanmış oldu.
IŞİD, 30 Kasım’da önderi Ebu el-Hasan el-Haşimi el-Kureyşi’nin öldüğünü duyurmuştu.
ABD’den, IŞİD’in duyurusunun akabinde tıpkı gün yapılan açıklamada, Ebu el-Hasan’ın “Ekim ortasında” Suriye’nin güneyindeki Deraa vilayetinde “Özgür Suriye Ordusu” tarafından öldürüldüğü belirtilmişti.
Suriyeli basın kuruluşları 17 Ekim’de Deraa’da IŞİD’in üst seviye bir yetkilisinin öldürüldüğü haberini geçmişti.
IŞİD Sözcüsü Ebu Umar El-Muhacir 30 Kasım’da yayımladığı 10 dakikalık sesli bildiride Ebu Hüseyin el-Kureyşi’yi yeni önderleri olarak ilan etti.
Sözcü, yeni başkan hakkında detay vermedi ve destekçilerini onu “amellerine göre” yargılamaya davet etti.
Ebu Hüseyin’i “IŞİD’in kıdemli mücahitlerden biri ve oğlu” olarak tanımladı. Destekçilerini yeni öndere resmi bağlılık yemini etmeye çağırdı.
Selefi Ebu Hasan’ın vefatıyla ilgili kesin detaylar verilmedi, lakin “Tanrı’nın düşmanlarıyla” savaşırken öldürüldüğü iletisi verildi.
Ebu Hüseyin el-Kureyşi’nin bir mahlas olması kuvvetle mümkün.
IŞİD önderlerinin gerçek kimlikleri hakkında doğrulanmış ya da doğrulanmamış istihbaratın ekseriyetle basına yansıması bekleniyor. Fakat başka “halifelerin” bilakis, Ebu Hüseyin’in kim olduğu hakkında bu türlü bir speskülasyon yapılmadı. Bu durum onu büsbütün anonim bir başkan haline getiriyor.
IŞİD, görüntü ve sesli iletileriyle profili kamuya açık olan birinci “halifesi” Ebu Bekir el-Bağdadi’nin vefatından bu yana başkanlarının sırf ismini açıklamakla yetiniyor.
Örgüt bunu güvenlik nedenleriyle gerekli bir tedbir olarak gösterse de, başkanlarının ölümlerinin potansiyel tesirini azaltmak ve bu tıp haberler kelam konusu olduğunda hareket alanını genişletmek için bu sisteme başvurduğu düşünülüyor.
Ebu Hüseyin, Kasım ayında misyona gelmesinden bu yana kamuoyuna tek bir ileti bile iletmedi
Ölümünün doğrulanması durumunda IŞİD, 2022’de başa geçen ikinci “halifesini” kaybetmiş olacak.
Bu da örgütün, önderlerinin hayatta kalmasını sağlamak konusunda zorlandığı manasına gelebilir.
IŞİD’in ‘yüzü görünmeyen liderleri’
IŞİD’in sözcüsü örgütün yeni önderini 30 Kasım’da ilan etmişti.
Ebu Hüseyin’in selefi Ebu Hasan el-Kureyşi, 10 Mart 2022’de eski başkan Ebu İbrahim el-Kureyşi’nin Suriye’nin İdlib eyaletindeki ABD operasyonunda öldürülmesinin akabinde IŞİD önderi ilan edilmişti.
Ebu Hasan da liderliği devrinde de emsal formda bir kamuoyu açıklaması yapmamış, verilen üç bildirisi da IŞİD sözcüsü el-Muhacir iletmişti.
BBC İzleme Servisi’nden Mina al-Lami, “Yüzü görünmeyen liderler” tahlilinde IŞİD’in büsbütün anonim başkanlarının, taraftarlarını etkilemekte zorlanabileceğine dikkat çekiyor:
“Militanlar ve taraftarları ekseriyetle önderlerinin imajından -geçmişlerinden, başarılarından, savaşlarından ve alim kimliklerinden- gurur duyar ve güç alırlar. Bu olmadan, önderi büsbütün anonim olan bir kümeye sadakat ve bağlılık oluşturmak daha güç olabilir.
“Bunun ötesinde bir de meşruiyet sorunu var.
“IŞİD, öbür cihatçı örgütlerden önderlerinin “halife” olduğu konusundaki ısrarıyla ayrışıyor.
“Bu itibarlı unvanın iki temel ön şartı var: Kişinin Muhammed Peygamber’in soyundan gelmesi; IŞİD önderlerinin takma isimlerindeki El Haşimi, El Hüseyni ve El Kureyşi buna işaret ediyor. Bir öteki ön koşulsa başkanın, rastgele bir zihinsel yahut fizikî manisi bulunmaması.
“İŞİD’in rakip cihatçi örgütleri, bilhassa El Kural taraftarları, İŞİD destekçilerine tanımadıkları bir “halifeye” “biat etmenin” İslam’a karşıt olduğunu tekrar tekrar hatırlatıyor. Tanımadıkları bir önderin bu özellikleri taşıyıp taşımadığını bilemeyeceklerini söylüyor.
“Ancak bu bilinmezlik, IŞİD destekçilerini en azından alenen caydırmış görünmüyor. Yeni vazifeye gelen her anonim öndere, IŞİD aktivistleri ve destekçileri misyon şuuruyla bağlılık yemini ediyor.
“Fikir ayrılıkları ya da bölünmeler olduysa bile bunların bâtın tutulduğu açık.”
